“Κουζινοχημεία”
Αίθουσα: Εργαστήριο Φ.Ε., Κτίριο Α, Σάββατο 28 Απριλίου 2018
Αφορά: Εκπαιδευτικούς Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας (γυμνάσιο) Εκπαίδευσης
Θέσεις: 20-25
Διάρκεια: 2 ώρες και 30 λεπτά
Εκπαιδευτής: Αλισαβάκης Μανώλης
Σύντομη περιγραφή του εργαστηρίου:
Οι ασκήσεις που θα παρουσιαστούν είναι ο όξινος και βασικός χαρακτήρας, η διάχυση, η επιφανειακή τάση, χρωματογραφική ανάλυση ( ή ότι τα χρώματα είναι σύνθετα και αποτελούνται από άλλα), το δυναμικό οξειδοαναγωγής, αντιδράσεις απλής αντικατάστασης, αφυδατικά, διπλή αντικατάσταση.
Το εργαστήριο θα πραγματοποιηθεί με μια αρχική επίδειξη στις επιμέρους ασκήσεις και μετά ο κάθε εκπαιδευτικός θα κάνει μόνος του όλες τις ασκήσεις. Θα υπάρχει ο εξοπλισμός σε κάθε έναν από τους εκπαιδευτικούς που παρακολουθούν για να μπορέσουν να πραγματοποιήσουν τις ασκήσεις.
Λεπτομέρειες για τα πειράματα
Στον όξινο και βασικό χαρακτήρα θα παρουσιαστεί η αλλαγή του χρώματος στο χυμό κοκκινολάχανου ανάλογα με την οξύτητα
της ουσίας που θα ρίξουμε μέσα. Θα χρησιμοποιήσουμε σαν αντιδραστήρια υγρά που υπάρχουν στις κουζίνες μας και θα μελετήσουμε την αντιστρεπτότητα του δείκτη αλλάζοντας χρώμα περνώντας από την όξινη περιοχή στη βασική και αντίστροφα.
Η διάχυση με απλά υγρά χρώματα ζαχαροπλαστικής θα μπορέσουμε να δούμε τον
Από την πρώτη παρουσίαση της Κουζινοχημείας πριν τρία χρόνια στο Κέντρο Πολιτισμού – Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος με κοινό παιδιά μέχρι 12 χρονών.
τρόπο που απλώνει η χρωστική μέσα στο νερό και να δούμε το φαινόμενο μέχρι να γίνει ομοιόμορφο το υγρό.
Η επιφανειακή τάση φαίνεται με χρώματα ζαχαροπλαστικής που τα βάζουμε σε γάλα (προσφέρει πολύ καλό φόντο). Με το απορρυπαντικό πιάτων, μειώνεται η επιφανειακή τάση και τα χρώματα απωθούνται δίνοντας εντυπωσιακά σχήματα.
Στη χρωματογραφία σε χαρτί φίλτρου καφέ αναλύεται με αναρριχώμενη χρωματογραφία, μια κουκκίδα από χρώμα από μαρκαδόρο με υδατοδιαλυτά χρώματα ( οι κλασσικοί παιδικοί μαρκαδόροι). Έτσι βλέπουν μια εξαιρετικά απλή αναλυτική μέθοδο αλλά μπορούν να μελετήσουν και την σύνθεση των χρωμάτων από το βασικά χρώματα.
Στο δυναμικό οξειδοαναγωγής παράγεται ηλεκτρικό ρεύμα από την διαφορά ανάμεσα σε χάλκινα καρφια και καρφιά από ψευδάργυρο. Το δυναμικό είναι περίπου 1 V και οφείλεται στη διαφορά που έχουν στη τάση να απελευθερώνουν ηλεκτρόνια ο χαλκός και ο ψευδάργυρος.
Στια αντιδράσεις απλής αντικατάστασης μπορύν να δούν τον χαλκό να αποτίθεται πάνω σε ένα σιδερένιο καρφί όταν αυτό βουτηχτεί μέσα διάλυμα γαλαζόπετρας. (προσοχή πείραμα επίδειξης για τα παιδιά).
Στα αφυδατικά η γαλαζόπετρα είναι από τα πιο δημοφιλή. Θερμαίνουμε γαλαζόπετρα και γίνεται ένα λευκό σώμα. Μόλις του ρίξουμε λίγο νερό μετατρέπεται πάλι σε γαλάζιο.
Στις διπλές αντικαταστάσεις είναι το καθάρισμα χάλκινων νομισμάτων από χυμό λεμονιού ή / και ξύδι. (τα κιτρικά άλατα είναι ευδιάλυτα και απομακρύνουν τη «βρωμια» των χάλκινων νομισμάτων που είναι δυσδιάλυτα οξείδια. Το ίδιο εμφανίζεται και αν χρησιμοποιήσουμε στάχτη ( εδώ έχουμε άλατα του καλίου).
Λίγα λόγια για τον εκπαιδευτή
Ο Μανώλης Αλισαβάκης είναι καθηγητής Χημείας επί 30 χρόνια στην Ιδιωτική εκπαίδευση. Τα τελευταία 28 χρόνια διδάσκει 
στην Ελληνογαλλική Σχολή Αγίας Παρασκευής Ευγένιος Ντελακτρουά στην οποία φέτος είναι και Διευθυντής Λυκείου.
“Επί σειρά ετών με έχει απασχολήσει το θέμα των εργαστηρίων στα σχολεία και κατά πόσο είναι εύκολα. Πολύ συχνά άκουγα από συναδέλφους να μιλάνε για εργαστήρια και πολλές φορές για ελλείψεις ή για το ότι δεν είχαν αίθουσα ή… ή… Έτσι ξεκίνησα πριν από 4 χρόνια το πρόγραμμα που λέγεται «Κουζινοχημεία». Δεν είναι κάτι καινούργιο και ξεκίνησε από μια φράση που μου είπε κάποτε μια φίλη… «Εγώ δεν χρησιμοποιώ χημικά στη κουζίνα μου». Μέσα από αυτό το πρόγραμμα προσπαθώ να κάνω μια απομυθοποίηση του εργαστηρίου και να δείξω ότι όλα όσα κάνουμε είναι χημεία. Και φυσικά η κουζίνα μας είναι ένα πλήρες χημικό εργαστήριο.
Επίσης επί σειρά ετών (πρίν από το 2000) με είχε απασχολήσει το θέμα της επιμόρφωσης. Και παρακολούθησα σειρά σεμιναρίων και ημερίδων πάνω σε πολλά θέματα (συνήθως με το ρεύμα της εποχής) όπως διαθεματικότητα, περιβαλλοντική εκπαίδευση, νέες τεχνολογίες. Από το 2005 «πέρασα απέναντι» και άρχισα να είμαι εισηγητής σε πολλές ημερίδες πάνω σε αντίστοιχα θέματα. Από το 2009 συμμετέχω ενεργά στα Συνέδρια της Σύρου και της Κεντρικής Μακεδονίας, με εισηγήσεις και εργαστήρια και τα τελευταία τέσσερα χρόνια είμαι και στην επιτροπή αξιολόγησης εργασιών. Τέλος έχω παρακολουθήσει όλα τα συνέδρια του e-twinning και περιμένω να βρω την κατάλληλη αφορμή να εμπλακώ.
Από το 2016 είμαι μεταπτυχιακός φοιτητής στο ΕΚΠΑ στο πρόγραμμα «Διδακτική των φυσικών επιστημών»”